👉 FILOZOFIA KRYTYCZNA KARTEZJUSZA (1596 – 1650)

Kartezjusz, właściwie Renę Descartes, Renatus Cartesius. Urodził się w 1596 roku we Francji. Posiadał on doskonałe wykształcenie, uczęszczał, bowiem do doskonałego kolegium jezuitów. Potem ukończył studia prawnicze, jednak nigdy w życiu nie zajął się nim. Pomimo swej ogromnej jak na owe czasy wiedzy, Kartezjusz był przekonany, że w każdej dziedzinie oprócz matematyki brak jest rzetelnej wiedzy. Postanowił, zatem zobaczyć świat z bliska. Pochodził z dostatecznie zamożnej rodziny, aby móc swobodnie podróżować po Europie. Od 1616 do 1628 r. Kartezjusz dużo podróżował. Służył nawet w trzech różnych armiach (bawarskiej, holenderskiej, węgierskiej), nie mamy jednak żadnych informacji o tym czy uczestniczył w jakiś działaniach zbrojnych. Zwiedził także: Włochy, Danie, Polskę i wiele innych państw. W tym czasie Kartezjusz sformułował metodę, którą uważał za uniwersalny środek dochodzenia do prawdy.

Kartezjusz nazwany został „ojcem filozofii nowożytnej”. Był twórcą racjonalizmu i sceptycyzmu metodycznego. Głosił racjonalistyczne idee o potędze rozumu ludzkiego i z tego względu spotkał się z prześladowanie ze strony kościoła katolickiego. Dlatego w 1628 roku osiadł w Holandii. Zamieszkał właśnie w tym państwie ze względu na wolność intelektualna, a ponadto wolał żyć z dala od życia towarzyskiego Paryża, które odciągało go od pracy. Napisał wtedy wszystkie swoje prace filozoficzne z matematyki i z fizyki. Wywarł wielki wpływ na filozofię i naukę następnych stuleci.

Około 1629 roku napisał książkę „Prawidła kierowania umysłem”, w której przedstawił w zarysie swoja metodę. Książka pozostała nieukończona, prawdopodobnie Kartezjusz nie miał zamiaru jej publikować. Zastosował swoją metodę w badaniach nauk przyrodniczych, ponieważ zajmował się też optyką, chemią, mechaniką, anatomią, embriologią, medycyną, astronomią i meteorologią.Wyniki swoich badań chciał przestawić w książce „La Monede” (Świat). Jednak w czasie, kiedy książka ta była już na ukończeniu (1633), Kartezjusz dowiedział się, że władze kościelne skazały Galileusza za poparcie teorii Kopernika. Słynny uczony postanowił, zatem zamiast niej, (bowiem w swojej książce bronił teorii Kopernika) opublikować słynną „Rozprawę o metodzie dla właściwego kierowania rozumem i dochodzeniu do prawdy w naukach”.

Modelem wszelkiej nauki była dla Kartezjusza matematyka. Sądził, że jasność i precyzję wnioskowania matematycznego należy wprowadzać do innych dziedzin wiedzy oraz do rozważań filozoficznych i w ten sposób budować racjonalistyczny obraz świata. Opierając się na wzorach rozumowań matematyki, Kartezjusz usiłował sformułować niezawodną i uniwersalną metodę myślenia.

👉 ARYSTOTELES GENEZZa

ARYSTOTELES — najwybitniejszy, obok Platona, myśliciel i filozof, ur. w 384 przed Chr. w Stagirze na Półwyspie Chalcydyckim, stąd zw. Stagirytą, zm. w 322 w Chalkis na Eubei, w posiadłości odziedziczonej po matce, Fajstydzie. Syn Nikomacha, lekarza na dworze króla Macedonii Amyntasa, ojca Filipa.

ŻYCIE. Po wczesnej śmierci ojca wychowywał się pod opieką męża swej siostry, Proksenosa z Atarneus w Myzji. W 367 przybył na studia do Aten i wstąpił do Akademii Platońskiej, w której spędził 20 lat. W związku z pobytem Platona na Sycylii kształcił się najpierw u kierującego wówczas Akademią Eudoksosa z Knidos. Jemu głównie A. zawdzięczał rozbudzenie szerokich zainteresowań naukowych. W tym też zapewne okresie odbył studia retoryczne, być może u Isokratesa. Najwięcej jednak zawdzięczał Platonowi, który po powrocie z Sycylii rozpoczął pracę nad swymi filozoficznymi dialogami. Ich problematyka teoriopoznawcza i ontologiczna musiała być żywo dyskutowana przez członków Akademii. Wiedzę zdobywaną z wykładów i dyskusji uzupełniał, jako jeden z pierwszych, lekturą, i dlatego w Akademii miał być nazywany „czytelnikiem”. Po kilku latach pobytu w Akademii (ok. 360) napisał swój pierwszy dialog (zaginiony) pt. Gryllos, w którym krytykował retorykę sofistyczną, prowokując polemikę ze szkołą Isokratesa. Ok. 360–355 zaczął wykładać w Akademii retorykę, i na ten okres datujowane jest powstanie Retoryki. W latach 357–347 napisał znane z wielu fragmentów dzieła: Eudemos, czyli o duszy, O ideach, zaginione dialogi O dobru, O sprawiedliwości, O bogactwie, O modlitwie, O szlachetności, O podobaniu się, w których znalazły wyraz wszystkie najważniejsze problemy ówczesnej kultury. W Akademii też miał powstać zrąb jego dzieł logicznych i znane szeroko w starożytności dialogi: Protreptyk i O filozofii, w których wyłożył podstawy swej nauki w zakresie historii filozofii, ontologii, filozofii przyrody, kosmologii i teologii. Platońskie pytania o zasady bytu, o początek i sposób istnienia świata, o nieśmiertelność duszy i o charakter ludzkiego poznania stały się dla A. inspiracją do rozwinięcia nauk logicznych, przyrodniczych, a także etyki, polityki, retoryki i metafizyki.